Recycling BIM 9D

RYSUNEK 1

Obecne wykorzystanie odpadów z środowiska zbudowanego ogranicza się głównie do niskogatunkowego odzysku. Zgodnie z polityką recyclingu UE jest niewystarczającym działaniem w zakresie odzysku lub ponownego wykorzystania zasobów. Działania inspirowane gospodarką o obiegu zamkniętym, wspomagane środkami, takimi jak standaryzacja surowców wtórnych i wymiana informacji między zainteresowanymi stronami, mają duży potencjał, aby przyczynić się do lepszego zapobiegania powstawaniu odpadów oraz do wyższej i lepszej jakości recyklingu. [1] Ponowne wykorzystanie zasobów w UE jest działaniem długofalowym i przyspiesza. W ramach dążenia do gospodarki o obiegu zamkniętym. Transformacja z obecnej gospodarki o charakterze liniowym. Pierwszy dokument, aktualnie obowiązującym w zakresie projektu i cyklu życia produktu, wyartykułowano w ramach strategii UE w dziedzinie tworzyw sztucznych. [2] Strategia obejmuje lata do 2030, wskazując poziomy do osiągnięcia w zakresie ponownego wykorzystania tworzyw sztucznych. Objęcia regulacjami całego sektora opakowań. Tak aby wszystkie wytworzone produkty nadawały się do ponownego wykorzystania lub recyclingu. Narzędziem zachęcającym do modyfikacji produktów (całych linii technologicznych i transportowych) jest platforma wsparcia finansowego dla gospodarki o obiegu zamkniętym. Strategia tworzyw sztucznych jest początkiem drogi, wyznaczającym kierunki dla innych sektorów takich jak: elektronika, mobilność, górnictwo, meblarstwo, żywność, napoje, włókiennictwo oraz środowiska zbudowanego. W tym miejscu dochodzimy do zapowiedzi regulacji BIM 9D. Wszystkie strategie obiegu zamkniętego zaczynają się od podzespołów i projektu. BIM może być doskonałym narzędziem do wyznaczenie ceny utylizacji lub odzysku materiałów budowlanych. Możemy myśleć o rynkowej cenie nieruchomości wraz z wbudowany potencjałem surowców (zaleta) albo ceną jego rozbiórki i utylizacji (wada), zmieniające się w czasie. Możliwe jest dojście do momentu gdzie analiza BIM wskaże punkt krytyczny ceny budynku z względu na wzrost cen produktów w nim zawartych lub tendencje wzrostu utylizacji. Te pojęcia nie są nowe, dyrektywa UE dotycząca recyclingu pochodzi z 2002 roku. W celu sprecyzowania danych, które należy wykorzystać przy budowie bibliotek BIM dla potrzeb 9D, można wykorzystać metody oznaczenia śladu środowiskowego produktu (PEF) i śladu środowiskowego organizacji (OEF). Obecnie dostępnym dokumentem wyrobów budowlanych jest Karta Charakterystyki produktu. Zawarte pozycję karty pozwalają na wprowadzenie danych obliczeniowych do kart katalogowych lub bibliotek bim: informacja o składnikach, właściwości fizyczne i chemiczne, informacje toksykologiczne, informacje ekologiczne, postępowanie z odpadami etc. Aby uzyskać więcej informacji dotyczących wprowadzania możliwości ponownego wykorzystania produktu (w tym produktów budowlanych) musimy cofnąć się do 2015 roku Pakiet Gospodarki o Obiegu Zamkniętym EC oraz Dyrektywy PE w UE dotyczące znaku CE z 2009 roku. Przyjęty pakiet EU z 2015 roku w Brukseli Gospodarki o obiegu zamkniętym [3] obejmuje cały cykl życia produktu: od produkcji i konsumpcji do gospodarki odpadami i rynku surowców wtórnych. Zamknięcie obiegu w cyklu życia produktu ma za zadania przynieść korzyści w środowisku (zmniejszenie emisji, energooszczędność, zmniejszenie wykorzystania surowców pierwotnych, zmniejszenia gazów cieplarnianych) i gospodarce (nowe sektory gospodarcze, nowe miejsca pracy, niezależność surowcowa i energetyczna od importu, obniżenie cen produktów). Wszystkie działania pakietu zostały wpisane w zrównoważony rozwój i mają za cel wypełnienie zobowiązań europy. Przyjęty pakiet to nie tylko wspomaganie procesów zamykania cyklu zasobu w gospodarce ale konwersja produkcji i konsumpcji gospodarki. Najważniejsze wytyczne dla sektora budowlanego to zobowiązanie do: opracowania norm środowiskowych dla surowców wtórnych, strategia tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym i działania na rzecz wtórnego wykorzystania wody. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE ustanawiające ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią zawiera definicje i metody określania ekoprojektu mające zastosowanie w gospodarce o obiegu zamkniętym zdefiniowanym 6 lat później. „Zintegrowana polityka produktowa - Podejście oparte na cyklu życia produktów w środowisku”, który jest istotnym elementem innowacyjnym szóstego wspólnotowego programu działań w zakresie środowiska naturalnego, jest zmniejszenie oddziaływania produktów na środowisko w całym ich cyklu życia, co obejmuje dobór i wykorzystanie surowców, wytwarzanie, pakowanie, transport i dystrybucję, instalacje i konserwacje, użytkowanie i koniec przydatności do użycia. Uwzględnienie oddziaływania produktu na środowisko w całym cyklu jego życia już na etapie projektowania otwiera duże możliwości w zakresie ułatwienia poprawy takiego oddziaływania w oszczędny sposób, w tym poprzez efektywność wykorzystania zasobów i materiałów, a tym samym przyczynia się do realizacji celów strategii zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych. [4] W parametrach produktu wskazano cechy: zużycie zasobów, materiałów, energii, słodkiej wody; emisji do powietrza, gleby i wody; hałas, wibracje, promieniowania; wytworzenie odpadów; możliwość recyclingu i ponownego użycia, wykorzystania materiałów z recyclingu; określenie minimalnego okresu życia z możliwością jego wydłużenia; możliwość naprawy i aktualizacji. Kompleksowa baza danych do zastosowania w BIM 9D jeśli wskazania zostaną zmienione na dane mogące zasilić bazę danych budynku.

Polskim akcentem gospodarki o obiegu zamkniętym jest przyjęta Uchwałą Rady Ministrów Mapa Drogowa Transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym w 2019 roku. Dokument określa model rozwoju gospodarczego wprowadzanego przez EU w ramach dyrektyw, programów i działań. Zawarta definicja obiegu zamkniętego dobrze określa zasadę jej działania: ilość wytwarzanych odpadów jest minimalizowana, a powstające odpady są zagospodarowywane zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami (zapobieganie powstania odpadów, przygotowanie do ponownego użycia, recycling, inne sposoby odzysku, unieszkodliwienie) [5]. Aktualne działania administracji publicznej i przedsiębiorstw prywatnych zostały wskazane jako działania bazujące na istniejących priorytetach europy: zielona gospodarka, czysta produkcja, niskoemisyjność, zrównoważony rozwój przyczyniając do zamykania obiegu i będą implementowane do gospodarki o obiegu zamkniętym. Regulacja systemu EPR (Extended Producer Responsibility) zobowiązuj już dziś producentów baterii, opon, elektroniki, akumulatorów i olejów do odbioru zużytych produktów w celu ich utylizacji. W mapie drogowej określono podnoszenie wymagań dotyczących % udziału recyclingu odpadów komunalnych do 55% w 2025 roku oraz 65% w 2035 roku. Mapa wskazuje również na konieczność powiązania systemu z bazą danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami. To może być bardzo przydatne narzędzie dla bibliotek bim. Zawarta w dokumencie Środowiskowa ocena cyklu życia produktu, LCA (Life Cycle Assessment), pozwala na określenie w Digital Twin, charakterystyki wejścia i wyjścia surowców i ich wpływu na środowisko. Można opracować szczegółową analizę oddziaływania na środowisko obiektu budowlanego z poziomu projektu. Działania wskazane w mapie drogowej obejmują: regeneracje, współużytkowanie, optymalizację, zamykanie obiegów, wirtualizację, wymianę jako elementy służące do zmiany modelu wprowadzania produktu do obrotu: z sprzedaży (produkt) na najem (usługa). Celem jest wydłużenia przydatności produktów w celu eliminacji nadmiernej ilości odpadów. Długość życia w bim na poziomie zarządzania budynkiem będzie miała kluczowe znaczenia dla administracji obiektu.

RYSUNEK 2 - Mapa Oceny Śladu Ekologicznego na Świecie

W celu wyjaśnienia otwartych dziś pojęć LCA, ślad środowiskowy cytuje ich popularne definicje:

LCA (Life Cycle Assessment)– ocena cyklu życia. Jest to technika z zakresu procesów zarządczych, mająca na celu ocenę potencjalnych zagrożeń środowiska. Istotą tej metody jest nastawienie nie tylko na ocenę wyniku końcowego danego procesu technologicznego, ale także oszacowanie i ocena konsekwencji całego procesu dla środowiska naturalnego. Najczęściej spotykaną definicją LCA jest następująca: „LCA jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób wywiera na środowisko podczas całego życia, poprzez wzrost efektywnego zużycia zasobów i zmniejszenie obciążeń środowiska. Ocena wpływu na środowisko może być prowadzona zarówno dla wyrobu, jak i dla jego funkcji. LCA jest traktowana jako „analiza od kołyski do grobu”. Podstawowymi elementami LCA są: (1) zidentyfikowanie i ocena ilościowa obciążeń wprowadzanych do środowiska, tj. Zużytych materiałów i energii, oraz emisji i odpadów wprowadzanych do środowiska, (2) ocena potencjalnych wpływów tych obciążeń oraz (3) oszacowanie dostępnych opcji w celu zmniejszenia obciążeń. [6] 

Ślad ekologiczny – wskaźnik umożliwiający oszacowanie zużycia zasobów naturalnych w stosunku do możliwości ich odtworzenia przez Ziemię. Stanowi podstawę analizy zapotrzebowania człowieka na zasoby naturalne biosfery[1]. Porównywana jest ludzka konsumpcja zasobów naturalnych ze zdolnością planety Ziemi do ich regeneracji. Ślad ekologiczny to szacowana liczba hektarów powierzchni lądu i morza potrzebna do rekompensacji zasobów zużytych na konsumpcję i absorpcję odpadów. Ślad mierzony jest w globalnych hektarach (gha) na osobę.[7]

Źródła:
Rysunek 1 – pixabay.com
Rysunek 2 – pl.wikipedia.org
[1] Briefing nr 14/2019: Construction and demolition waste: challenges and opportunities in a circular economy; European Environment Agency, 16.01.2020r.
[2] Poland News: Closing the Circuit - European Commission; ec.europa.eu; 12.10.2020
[3] Komunika Prasowy: Zamknięcie obiegu - European Commission; ec.europa.eu; 02.12.2015
[4] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE; ustanawiające ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią; 21.10.2009
[5] MAPA DROGOWA: Transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym: GOZ – Uchwałą Rady Ministrów – Polska 2019
[6] pl.wikipedia.org/Wiki/Life_cycle_assessment
[7] pl.wikipedia.org/Wiki/Ślad_ekologiczny